شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی در واکنش به گزارش تنفس سوخت منسوخ روزنامه «شرق» و گزارش دیگری از روزنامه مردم‌سالاری پاسخی واحد! را ارسال کرده است که در ادامه می‌خوانید:
اصرار باطل برای نشاندن مازوت بر صندلی متهم اول آلودگی هوا
روزنامه‌های مردم‌سالاری و شرق در روز 7 تیرماه سال جاری در دو عنوان متفاوت به گزارش کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی درخصوص آلودگی هوا پرداختند.
روزنامه مردم‌سالاری در مطلبی با عنوان «مهر تأیید مجلس پای مازوت‌سوزی» و روزنامه شرق نیز با تیتر «تنفس سوخت منسوخ» استفاده از سوخت مازوت را به عنوان متهم ردیف اول آلودگی هوا و آسیب‌های ناشی از آن عنوان کردند. در این دو گزارش با اشاره به هزینه مرگ ناشی از مواجهه با ذرات معلق در سال 1400، تأکید شده که این هزینه با ثبت 20 هزار مرگ در آن سال حدود 3.4 میلیارد دلار بوده است و این ذرات معلق نیز از سوزاندن مازوت در صنایع و نیروگاه‌ها ایجاد شده است. درخصوص شهر تهران نیز با تأکید بر مرگ 6 هزار و 398 نفر در مواجهه با ذرات معلق 2.5 میکرون، انگشت اتهام را به سمت مازوت گرفته است. موضوعی که از دو جنبه می‌توان آن را رد کرد. در ابتدا نگاهی به آمارها در سال‌های گذشته می‌تواند در صحت‌سنجی این ادعا مؤثر باشد. بر اساس آمار، حدود 69.5 درصد از ذرات معلقی که در هوای تهران منتشر می‌شود مربوط به منابع متحرک شامل خودروها، موتورسیکلت‌ها، کامیون‌ها و… است.
در این میان اتوبوس‌ها با سهمی 30 درصدی در رتبه اول قرار دارند. کامیون‌ها با 23 درصد در رتبه دوم هستند و موتورسیکلت‌ها نیز سهمی 10 درصدی در این بین دارند. رتبه‌های بعدی مربوط به مینی‌بوس‌ها، خودروهای سواری و تاکسی‌هاست.
نکته مهم آن است که هیچ‌کدام از وسایل نقلیه در تهران و کل کشور از مازوت به‌عنوان سوخت استفاده نمی‌کنند. بنابراین از این منظر نمی‌توان مازوت را عامل آلودگی هوا و ایجاد ذرات معلق دانست. از سوی دیگر، سهم منابع ثابت در آلودگی هوا نیز می‌تواند نگاه جدیدی در این خصوص ایجاد کند. در منابع ثابت نیز نیروگاه‌ها و صنایع رتبه اول را ندارند و رتبه نخست ایجاد ذرات معلق به گرمایش منازل و واحدهای تجاری اختصاص دارد. در این میان نیز منازل و واحدهای تجاری به هیچ عنوان از سوخت مازوت استفاده نمی‌کنند و با توجه به گازرسانی به بیش از 95 درصد جمعیت کشور، سوخت اصلی مورد استفاده گاز است. با توجه به این آمار، سهم نیروگاه‌ها و صنایع در ایجاد آلودگی هوا با ذرات 2.5 میکرون تنها حدود 2.2 درصد است. نکته مهم آن است که نیروگاه‌ها و صنایع نیز عمده سوخت مصرفی‌شان گاز طبیعی است و استفاده از سوخت مایع (گازوئیل و مازوت) به عنوان سوخت پشتیبان است. جنبه دوم که باعث می‌شود در این ادعا تشکیک کرد این است که بر اساس تأکید چندباره وزارت نفت، استفاده از مازوت عمدتا در نیروگاه‌ها و صنایعی انجام می‌شود که از کلان‌شهرها و مراکز بزرگ جمعیتی به دور هستند و به طور خاص در تهران به هیچ عنوان از سوخت مازوت در شرایط ناترازی گاز در زمستان نیز استفاده نمی‌شود. بنابراین اتهام به مازوت به عنوان عامل ایجادکننده آلودگی هوا و ذرات 2.5 میکرون باطل است و نشان‌دهنده ناآگاهی نویسنده گزارش بر عوامل تأثیرگذار بر آلودگی هواست. در این گزارش‌ها، همچنین تأکید شده که از 16 نیروگاه بخاری کشور، 14 نیروگاه مازوت مصرف می‌کنند.
اولا هیچ‌کدام از این نیروگاه‌ها در استان تهران مستقر نمی‌باشند و درثانی اکثر آنها در خارج از بافت شهری و به دور از شهرها قرار دارند و ثالثا از نفت کوره در زمان قطع گاز در فصل سرما به مدت محدود استفاده می‌نمایند. اگر این دو گزارش نکات عجیب زیادی دارد اما شاید بتوان عجیب‌ترین ادعا را درخصوص تبدیل مازوت به محصولات پتروشیمی دانست. در این گزارش ادعا شده که ایران به دلیل تولید بالای مازوت و عدم توانایی در تبدیل آن به محصولات پتروشیمی، مجبور به سوزاندن آن است. این در حالی است که در هیچ‌کجای دنیا، مازوت به عنوان خوراک واحدهای پتروشیمی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و اصلا در سبد پتروشیمی جهان جایی ندارد. در بهترین حالت با ایجاد کیفی‌سازی در پالایشگاه‌ها، می‌توان مازوت را به فراورده‌های سبک‌تر نفتی مانند بنزین و یا گازوئیل تبدیل کرد که این روند نیز در پالایشگاه‌های ایران آغاز شده و هم‌اکنون در پالایشگاه امام خمینی (ره) عملیاتی می‌باشد و در سایر پالایشگاه‌ها در صورت تأمین منابع و صدور مجوزهای زیست‌محیطی در برنامه قرار دارد. برای تسریع در اجرای این پروژه‌ها، در قانون بودجه سال جاری مصوب شده که 40 درصد از سود واحدهای پالایشی برای کیفی‌سازی محصولات مورد استفاده باشد که نشان‌دهنده عزم وزارت نفت دولت سیزدهم برای بهبود کیفیت فراورده‌های نفتی از جمله کاهش گوگرد در مازوت تولیدی و کاهش سهم آن در سبد محصولات تولیدی پالایشگاه‌های کشور است. در بخش دیگری نیز به ایجاد آلودگی آب و خاک با توجه به استفاده از سوخت مازوت اشاره شده است. این در حالی است که مازوت تنها در شرایط اضطراری آن هم در نیروگاه‌ها و صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد و وارد محیط زیست نمی‌شود که آلودگی خاک ایجاد کند.
در این گزارش‌ها به بالابودن حجم گوگرد در مازوت تولیدی نیز اشاره شده است. اگرچه شرکت‌های پالایشی به دنبال کاهش گوگرد در نفت کوره تولیدی هستند و در این زمینه نیز در پالایشگاه امام خمینی شازند، تولید مازوت با گوگرد زیر 5/0 نیم‌درصد وزن حجمی پی‌پی‌ام آغاز شده است اما راه ساده‌تر استفاده از اسکرابر در نیروگاه‌ها، صنایع و حتی خروجی دودکش کشتی‌ها است، زیرا با یک‌دهم قیمت می‌توان از آن استفاده کرد و مانع از ورود آلودگی به محیط زیست شد.
همچنین مورد دیگری که در این گزارش‌ها بر آن تأکید شده، افزایش صادرات گاز به عراق و اجبار استفاده از سوخت جایگزین برای نیروگاه‌های کشور به دلیل کمبود گاز در تابستان است. ایران اکنون ظرفیت تولید یک میلیارد مترمکعبی گاز را دارا است. اگرچه در زمستان به دلیل بدمصرفی بخش خانگی و تجاری، ناترازی گاز در برخی روزها ایجاد می‌شود اما در تابستان این ناترازی وجود ندارد.
بنابراین تلاش می‌شود تا در تابستان تعهدات صادراتی طبق قراردادهایی که وجود دارد به طور کامل انجام شود تا در زمستان امکان چانه‌زنی برای کاهش صادرات وجود داشته باشد.
ایران با عراق دو قرارداد صادرات گاز به حجم 45 میلیون مترمکعب در روز را دارد که در تابستان به طور کامل انجام می‌شوند. با توجه به آنکه در این ایام مصرف گاز بخش خانگی به شدت پایین می‌آید، بنابراین صادرات گاز بر اساس تعهدات قراردادی، مانعی برای تأمین گاز نیروگاه‌های داخلی نیست.
در روزهای گذشته نیز جواد اوجی، وزیر نفت اعلام کرده بود که تحویل گاز به نیروگاه‌ها در تابستان روزانه حدود 300 میلیون مترمکعب است که تقریبا معادل کل نیاز آنها به سوخت به شمار می‌رود.
مصرف سوخت مایع (نفت گاز) در تابستان در واقع به نیروگاه‌هایی محدود می‌شود که به شبکه سراسری گاز اتصال ندارند و ناگزیر به استفاده از سوخت مایع هستند.
در مجموع باید گفت که اگرچه وزارت نفت در دولت سیزدهم، بحث افزایش کیفیت فراورده‌های نفتی را به صورت جدی دنبال می‌کند، اما در شرایط فعلی، نمی‌توان سوخت را عامل اصلی آلودگی هوا دانست زیرا پایین‌بودن کیفیت خودروها در کنار راندمان پایین نیروگاه‌های حرارتی باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود و این موضوع در کنار بدمصرفی و عدم توجه به بهینه‌سازی مصرف، آلودگی بیشتری را وارد هوا می‌کند.
